برای شروع این مبحث ابتدا به بررسی تاریخچه ی تولید کاشی می پردازیم:

تاریخ تولید کاشی در ایران به قدمت های باستانی باز می گردد. نخستین نمونه های کاشی در ایران به دوره هخامنشیان( حدود 2500 تا 2200 سال قبل از میلاد) ظاهر شده اند. این هنر با سیری بسیار طولانی ادامه و در دوره های مختلف تاریخی توسعه یافت است.

در دوره ی صفویه، به ویژه زمان شاه عباس اول، تولید کاشی در ایران به روزآفرینی خاصی دست یافت. تا دوره ی صفوی، کاشی سازی به عنوان یک هنر و صنعت متمایز در ایران پیشرفت کرد. در سده 17 میلادی، شهر کاشان به عنوان یکی از مراکز تولید کاشی معروف بوده و زیر سلطنت عباس صفوی این هنر به اوج خود رسید. پس از آن تا دوره های بعدی نیز تولید کاشی در ایران ادامه یافته و این هنر به تاریخچه صنعت ساختمانی داخلی کشور ارتباط چندانی برقرار کرده است.

کاشی به محصولاتی از جنس سفال در صنعت ساختمان سازی گفته می شود. در لغت نامه و معنای لغوی، کاشی از کلمه ی کاشان گرفته شده است و دلیل آن هم قدمت تولید کاشی در شهر کاشان و سفالگری بوده است. مورخان این چنین در مورد تاریخچه ی کاشی می گویند که صنعت سفال گری در ایران حدود 7 هزار سال قبل از میلاد مسیح بوده و در ابتدا به صورت گل نپخته استفاده می شده است. از زیباترین و قدیمی ترین کاشی ها میتوان به کاشی فیروزه ایی اصفهان اشاره کرد. کتیبه ها و مناره ها در دوران سلجوقی با کاشی فیروزه ایی تزئین شده است. در مدت زمانی کاشی به نقش گل و بوته به صورت کاشی هفت رنگ در مکان هایی مانند مساجد و سر در منازل کار می شد، البته نکته اینست که هنرمندان کاشی کار اصفهانی با هنر و ذوق خود نقش کاشی را از گل و بوته در اشکال هندسی به نقش و نگاری مانند پرندگان و حیوانات در معماری خود استفاده می کردند. این نوع کاشی های سنتی زیبا و منحصر بفرد از قرن‌های گذشته تا به حال نه از زیبایی آن کاسته شده و حتی به ارزش آن نیز افزوده شده است. در ساخت رنگ این کاشی‌های قدیمی از سرب و قلع در ترکیب رنگ آنها استفاده می‌کنند که از استحکام و مقاومت بالایی برخوردار هستند. کاشی بدنه معمولاً به کاشی هایی اطلاق می شود که برای پوشش دیوارها یا سطوح بدنه ساختمانی استفاده می شود. این نوع کاشی ها عمدتا در محل هایی که نیاز به مقاومت در برابر رطوبت، گرد، غبار و همچنین ارتباط با انها دارند، مورد استفاده قرار می گیرند.

 

 

 

 

مزایای استفاده از کاشی در ساختمان

استفاده از کاشی در ساختمان به مزایای زیادی منجر می شود که این مزایا شامل:

• زیبایی و ظاهر زنده تر
کاشی با طرحها و رنگ های متنوع، به ساختمان ها جلوه ی زیبا و زنده ای می بخشد که این امر به تجملی و قیمتی شدن ساختمان کمک می کند.

• مقاومت در برابر رطوبت
کاشی بدلیل خصوصیات ضد آبی که دارد، از نفوذ رطوبت به دیوارها جلوگیری کرده و همانند عایق عمل می کند. این ویژگی موجب افزایش مقاومت در برابر آسیب های رطوبتی می شود.

• نگهداری و نظافت آسان
سطوح کاشی به راحتی تمیز می شوند آن هم بخاطر سطح لغزده که همان لعاب کاشی است. این لعاب و سطح کاشی خود محافظی ست برای نگهداری از آن که باعث دوام و طول عمر بیشتر کاشی بر روی بدنه می شود.

• مقاومت در برابر حرارت و آتش
کاشی بدلیل مواد معدنی و خاکی که با آن ساخته شده، مقاومت بالایی در برابر حرارت و آتش دارد و همچنین می تواند دوام و ایمنی در برابر حریق و آتش سوزی داشته باشد.

• تنوع ابعاد و کاربر
کاشی در ابعاد و طرحهای مختلف قابل تهیه است، که این مزیت را دارد که در هر قسمت از ساختمان از آن استفاده کنند.
انواع کاشی بدنه را، از نظر بهداشتی می توان بهترین گزینه برای پوشش بدنه معرفی کرد؛ چرا که قابلیت شست و شوی آسان آن هم بدلیل وجود لعاب را دارد. محصولات کاشی‌ بدنه دارای خواص مهمی می باشند، که مهمترین آن جذب آب پائین می باشد. کاشی ها در مکان‌هایی که آب و رطوبت زیاد وجود دارد مناسب تر هستند. برتری کاشی نسبت به دیگر محصولات ساختمانی بخاطر تنوع سایز و طرح و رنگ آنها می باشند. حسن استفاده از کاشی به دو دلیل بر می گردد:

• هنگام ساخت و ساز یک ساختمان ( سیمان و آجر) از محصولاتی هستند که سازگاری زیادی در کنار کاشی و سرامیک دارند.

• کاشی ها با توجه به نوع ساختاری که دارند سازگار با هر محیطی می باشند و در هر نوع آب و هوایی می توانند مورد استفاده قرار گیرند. همچنین به دلیل تنوع رنگ و طرح جواب گوی هر سلیقه ایی می باشند.

 

 

 

 

قسمت اصلی کاشی را دو ماده تشکیل می دهد. بخش اول قطعه ای سفالیست که بیس اصلی و استخوان بندی کاشی را تشکیل می دهند. بخش دوم نیز لعاب و پوششی که در سطح کاشی زده شده، که از تنوع رنگ و طرح بالایی برخوردار خواهد بود. لعاب و پوشش در جنس های مختلفی مانند شیشه و اکسید فلز و مواد معدنی بوده که این مدل لعاب از موادی خشک تشکیل شده است و پس از آسیاب کردن با آب مخلوط شده و بصورت خمیری رقیق در می آیند. با تمام شدن این مرحله در دمایی معین در کوره کاشی حرارت دیده که این حرارت باعث محکم شدن لعاب کاشی می شوند.
لعاب در تولید کاشی بدنه نقش مهمی را ایفا می کند که انتخاب آن بستگی به نوع کاشی و نیازهای خاص تولید کننده دارد. لعاب ها ممکن است شامل مواردی همچون فلزات، اکسیدها و مواد معدنی باشند. این مواد به کاشی خاصیت فیزیکی و شیمیایی می دهد.

برای اینکه با لعابهای مختلف کاشی آشنا شوید در ادامه مطلب همراه ما باشید:

1. لعاب فلزات:
برای افزایش مقاومت و حرارت به سفیدی کاشی از آن استفاده می کنند. (این بحث کاملا تخصصی و فنی می باشد)

2. لعاب های سیلیکاتی:
از لعاب های سیلیکاتی برای افزایش لطافت و براقی لعاب در سطح و کیفیت کاشی مورد استفاده قرار می گیرد.

3. اکسیدهای رنگی:
در کاشی ها برای ایجاد طرح از اکسیدهای رنگی استفاده می کنند.

لعاب خام کاشی:
این مدل لعاب، لعابی ارزان است که فاقد مرحله ‌ی حرارت دهی می باشد. یعنی لعاب آن به مرحله ی پخت نخواهد رسید.

4. لعاب نمکی:
به این شکل است که در دمای پخت حدود 1200 درجه سانتی گراد در کوره‌های سنتی صورت گرفته و ماده‌ی نمکی مورد نظر از روزنه هایی وارد کوره می شوند.

5. لعاب فریتی:
این مدل لعاب در دو نوع است.

- نوع اول: سرب دار بوده و در این نوع لعاب نقطه ی ذوب را پایین می آورند که به دنبال آن حلال بودن رنگ را به نوعی بالا خواهند برد.
- نوع دوم: بوردار می باشد که بور یک عنصر قدرتمندی ست که نقش شیشه سازی را بر عهده دارد.

 

مدل های مختلف لعاب بر اساس ویژگی‌های ظاهری

 

- لعاب انگوب: پوششی است برای متصل کردن بدنه و لعاب اصلی.
- لعاب معرق: در این مدل لعاب که دارای سختی کمتری می باشد، نرمی و مقاومت بالایی در برابر خوردگی و انحلال دارد.
- لعاب مات: مقاومت این نوع لعاب در برابرعوامل شیمیایی بالاست. همچنین سطح کار لیز نخواهد بود.
- لعاب پرسلان: محکم ترین نوع لعابی که در برابر ضربه و سایش مقاومت بالایی دارند لعاب پرسلان می باشد و به دلیل استحکام بالایی که دارد به لعاب سالورسالت نیز معروف است.
- لعاب شفاف: از این لعاب نور به راحتی عبور می‌ کند که بعد از این مرحله بدنه های سفید و بدون رنگ استفاده می‌شود، زیرا کلیه ی عیوب بدنه روی سطح لعاب نمایان می‌شود.
لعاب تقریباً در تمامی کاشی ها مانند کاشی دو پخت، کاشی دیواری تک پخت، کاشی کف تک پخت و همچنین کاشی پرسلان استفاده می شود.

 

 

کاشی ها از نظر ساختار انواع مختلفی دارن:

 

• کاشی پرسلانی: این کاشی از نظر ساختار دارای تراکم بسیار بالا، مقاومت زیاد و استحکام قابل توجهی است و دلیل آن این است که این کاشی در دمای بسیار بالا پخته می شود. کاشی پرسلان میزان جذب رطوبت کمتر از نیم درصد را دارد.

• کاشی بدنه سیمانی: روند تولید این کاشی به این صورت است که ماده سازنده آن را درون قالب می ریزند و آن را حرارت داده یا به صورت طبیعی خشک می کنند. برای رنگ دهی این کاشی در مواد اولیه از رنگ استفاده می شود. پس از نصب این کاشی حتماً درزگیری یا همان بندکشی، لازم است تا مانع از نفوذ آب و رطوبت شود.

• کاشی موزاییکی: این کاشی در دو نوع پرسلانی و سرامیکی تولید می شود، این موزاییک ها در دو نمونه لعاب دار و بدون لعاب تولید می شوند.

• کاشی سنگ فرش: این کاشی در ظاهر شبیه آجراست ولی ضخامت آن کمتر از آجراست. از این کاشی در کف ساختمان، پاسیوها و گاهی حمام استفاده می شود. این کاشی بعد از نصب به بند کشی و درزگیری نیاز دارد.

• کاشی آجری: از این کاشی با چیدن خاص میتوان اشکال مختلفی را به وجود آورد و در کاربردهای خاصی از آن استفاده نمود.

• کاشی لعاب دار: به این کاشی بعد از پخت یک سطح شیشه ای اضافه می کنند تا براق تر شوند و تمیز کردن آن ساده تر شود این کاشی دارای رنگ و طرح های بسیار مختلفی است. از این کاشی برای دیوارهای حمام و دست شویی و آشپزخانه استفاده می کنند.

• کاشی معدنی: این کاشی دارای لعاب نمی باشد. این کاشی نیز حتما بایستی درز گیری شود. از آن بیشتر در مراکز تجاری استفاده می شود، زیرا هم از دوام خوبی برخوردار است وهم قیمت مناسب تری نسبت به بقیه کاشی ها دارد این کاشی دارای رنگ بندی قرمز و نارنجی بر پایه خاکی رنگ است.

• کاشی مکزیکی: نام دیگر این کاشی سالتیو است، این کاشی پخت نمی شود و به طور طبیعی و در معرض هوا خشک می شود. این کاشی زیبایی خاصی دارد و در ساختمان به همراه بندکشی استفاده می شود.

• کاشی بدون لعاب: این کاشی همان کاشی معدنی است ولی با استحکام بیشتر نسبت به آن.

 

پخت کاشی بدنه

 

پخت کاشی بدنه یک فرایند مهم در صنعت ساخت و ساز است که به منظور بهبود ویژگی فیزیکی و شیمیایی کاشی برای استفاده در بدنه های ساختمانی انجام می شود. در این فرآیند، کاشی ها تحت دماهای بالا قرار می گیرند تا بهبود مقاومت، سختی و دیگر ویژگی های مکانیکی آنها ایجاد شود.
برای ساخت بیس اصلی کاشی ابتدا پودر بیسکوئیت اصلی کاشی را با آب مخلوط کرده تا یک خمیر یکدستی بدست آید. سپس مواد مورد نظر را در قالبهایی با اندازه های مختلف ریخته و به مرحله ی خشک کردن که رسید آنها را به کوره برای پخت انتقال می دهند. دمای پخت هر کاشی بسته به نوع جنس اولیه یا همان خاک آن دارد. بعد از اینکه در کوره دمای آنها به حداقل ممکن رسید، پس از خشک شدن کاشی ها در دمای پخت حدود 1200 تا 1400سانتی گراد، آنها روی نوار نقاله به مرحله ی لعاب زنی و چاپ طرح می رسد. پخت کاشی بدنه، باعث شده خروجی محصول مقاوم تر و محکم تر باشد و همچنین در برابر حرارت، فشار و ضربه استقامت محکمتری پیدا کند.

 

کاشی دیوار

کاشی دیوار برای استفاده در دیوارهای داخلی ساختمان:

این نوع کاشی ها معمولا در درجه حرارت پایین تری نسبت به کاشی کف پخت می شوند، بنابراین جذب آب بالاتری دارند و لعاب آن ها شفاف تر می باشد.

نکته١: جذب آب بالا (تا حد استاندارد) برای کاشی ھای دیوار امری منفی تلقی نمی شود و این جذب آب بالا، از لحاظ مسائل فنی ضروری است.
نکته٢: از کاشی ھای مخصوص دیوار و با جذب آب بالا به ھیچ عنوان نباید برای نما و یا خارج از ساختمان استفاده کرد.
نکته٣: کاشی کف را می توان برای دیوار استفاده نمود، اما کاشی دیوار را نمی توان برای کف استفاده کرد. بنابراین کاشی های کف می توانند در بدنه و همچنین داخل نماهای داخلی مورد استفاده قرار گیرند، اما جنس و دمای پخت و همچنین لعابی که دارند به هیچ عنوان اجازه اجرا روی بدنه بیرونی ساختمان را نخواهند داشت.

در ادامه ی مطلب به شرح و بیان چند نوع از کاشی کاری سنتی و زیبا که به همان هنر معماری اسلامی بر می گردد اشاره می کنیم:
کاشیکاری سنتی یک جزء مهم از هنراسلامی بوده است که در معماری بناهای تاریخی اسلامی به وفور دیده می شود. کاشی های زیبا با الگو و نقوش هنر اسلامی در مکانهای تاریخی و مساجد که با عناصری مثل: اشکال هندسی، گل و گلدان، نوارهای خطی، طرحهای اسلیمی و ختایی زینت داده شده اند.

 

کاشی کاری معرق

 

از جمله کاشی هایی هستند که به دلیل زیبایی خاصی و استحکام آنها از دیر زمان مزین بخش نماها و بناهای مذهبی بوده اند و این استحکام کاشی ها بعد از گذشت مدت ها بر روی بناها ماندگاری زیادی دارند. معماران و هنرمندان کاشی کار در ابتدا کاشی ها را به قطعات کوچک و بزرگ برش داده و بعد طبق نقشه ایی از قبل آماده شده طبق طرح کنار هم می چینند و پس از این کار درز و منافذ را با دوغاب و گچ پر می کنند بعد از این مرحله وقتی کاشی ها سفت شدند، روی نما چسبیده می شوند.

کاشی کاری معلقی

 

کاشی های زیبایی هستند که از ترکیب آجر در کنار کاشی های رنگارنگ و با حرکاتی شطرنجی شکل می گیرند. سبک و مدل این کاشی ها اینگونه است که وقتی در کنار هم قرار می گیرند میتوانند کلمه و عبارت زیبایی را خلق کنند. کاشی کاری هفت رنگ به نوع خود زیبایی خاصی را دارد بطوری که ابتدا روی خشت کاشی با ذغال طرح و نقش مورد نظر خود را کشیده و سپس با رنگ مخصوص، روی لعاب رنگ آمیزی کرده و به کوره می برند. کاشی کاری مقرنس در زیبا ساختن بناهای ایرانی بخوص مساجد و مقبره ها مورد استفاده قرار گرفته می شوند. مقرنس ها شباهت زیادی به لانه ی زنبور دارند که در گنبدها استفاده می شوند. کاشی کاری مشبک کاربردی به عنوان پنجره در دیوارها استفاده شده و نور لازم را می رساند. کاشی مشبک را معمولاً برای تزئین محراب استفاده می کنند.

 

کاشی کدام شهر معروف است؟

- کاشی و سرامیک استان یزد
این استان از دیرباز از پیشگامان تولید کاشی به شمار میرود کارخانه جات بسیاری در این شهر مشغول تولید انواع کاشی با طرح های زیبا و جدید هستند که کما بیش دستی در صادرات کاشی نیز دارند. استان یزد را مهد صنعت کاشی ایران می دانند.

- کاشی و سرامیک استان اصفهان
اصفهان را می توان در تولید و تنوع کاشی و سرامیک در رده ی دوم نام برد. این استان با تعداد کارخانجات بالا اما کمتر از یزد در تولید و فروش کاشی رتبه دوم را داراست. مهم ترین کارخانه های استاد اصفهان مثل کاشی مرجان می باشند.

- کاشی و سرامیک استان تبریز
استان تبریز نیز در زمینه ی تولید کاشی و سرامیک فعالیت های بزرگ و چشم گیری داشته و می تواند به تنهایی نیاز منطقه های شمالی کشور و همچنین صادرات کشورهای مقصد ترکیه را پاسخگو باشد.

 

"در تمامی مراحل ساخت و ساز کنارتان هستیم"

tel: 031-91004468