با یک نگاه به بناهای تاریخی و آثار باستانی می توان متوجه این موضوع شد که چیدمان های آجری با روش ها و سبک های مختلف و متنوع در گذشته از رواج بسیار بالایی برخوردار بوده است. در واقع می توان گفت آجرها یکی از اختراعات بسیار پر طرفدار و از جمله شاهکارهای انسان در طول تارخ می باشند که توانسته اند تحول زیادی را در صنعت ساخت و ساز ایجاد نمایند. قدمت این مصالح در ایران با توجه به اسناد و مدارک موجود به هزار سال پیش باز می گردد و می توان گفت ایرانیان باستان از دیرباز با آجر آشنایی داشته و از آن در قسمت‌‌ های مختلف بناها، ازجمله در اسکلت، قوس‌ها، پوشش‌ سقف ‌ها، نما سازی و کف سازی استفاده می‌کردند. این متریال نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان بسیار پرکاربرد شناخته شده است و می توان با بررسی برخی از آثار باستانی در کشور های مختلف به این نتیجه رسید که آجر در گذشته علاوه بر ایران در نقاط مختلف دنیا نیز پرکاربرد و پر طرفدار بوده است. دلیل کاربری فراوان آجرها از گذشته تا به امروز وجود ویژگی های منحصر به فرد و مثبت فراوان همچون ماندگاری و مقاومت بالا، ظاهر مناسب، سازگاری با شرایط آب و هوایی و بسیاری موارد دیگر در آن ها می باشد. در میان این ویژگی ها ماندگاری و طول عمر بالای آجرها بسیار قابل توجه معماران و دست اندرکاران ساخت و ساز است. در این مقاله از کالاساخت به بررسی برخی از بناهای آجری تاریخی در داخل و خارج از ایران و قدمت آن ها پرداخته ایم تا شما همراهان عزیز بتوانید با میزان ماندگاری و عمر بالای آجرها آشنا گردید.

بناهای آجری تاریخی در داخل کشور

در کشور ایران بناهای آجری بسیار متعدد و فراوانی یافت می شوند که هر کدام از قدمت بالایی برخوردار هستند. . بناهای آجری تاریخی در داخل کشور ایران نمونه‌های زیبا و بی‌نظیری از معماری سنتی و تاریخی این منطقه هستند که به طول عمری بسیار بلند و ارزش تاریخی بالایی برخوردارند. این بناها نه تنها به عنوان آثار فرهنگی مورد حفاظت قرار گرفته‌اند، بلکه جاذبه‌های گردشگری مهمی نیز به شمار می‌روند. در ایران، بناهای آجری تاریخی به دلیل شرایط آب و هوایی و منابع محلی موجود، به یکی از نمادهای برجسته معماری ایرانی تبدیل شده‌اند. چند نمونه از این بناهای آجری تاریخی و بسیار مشهور شامل موارد زیر می باشند:

       آرامگاه‌های پاسارگاد

آرامگاه‌های پاسارگاد که در استان فارس و در نزدیکی شهر پاسارگاد واقع شده‌اند، یکی از نمونه‌های برجسته معماری آجری تاریخی در ایران هستند. این آرامگاه‌ها به دوره هخامنشیان (حدود ۲۵۰۰ سال پیش) بازمی‌گردند و از لحاظ تاریخی و فرهنگی بسیار ارزشمند هستند.

       باغ فین

باغ فین که در استان کرمان و در نزدیکی شهر محمود آباد واقع شده است، یکی از بناهای آجری تاریخی بسیار زیبا و جذاب در ایران است. این باغ در دوره قاجاریه ساخته شده و دارای طراحی‌های منحصر به فرد و فضای سبزی بسیار زیبا می‌باشد.

       مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان که در مرکز شهر اصفهان واقع شده است، یکی از معروف‌ترین بناهای مذهبی و آجری تاریخی ایران است. این مسجد در دوره صفویه ساخته شده و دارای طراحی و معماری بسیار زیبا و باشکوهی است که هرساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند.

       ارگ بم

ارگ بم که در استان کرمان و در شهر بم واقع شده است، یکی از بناهای تاریخی و آجری بسیار قدیمی در ایران است. این ارگ در دوره ساسانیان بنا شده و به دلیل زیبایی و استحکام خود، جاذبه‌ای مهم برای گردشگران می‌باشد.

       باغ‌های فین و دولت‌آباد

باغ‌های فین و دولت‌آباد که در استان کرمان واقع شده‌اند، مثال‌های دیگری از بناهای آجری تاریخی در ایران می‌باشند. این باغ‌ها با فضای سبز و آب‌نماهای زیبا و طراحی‌های منحصر به فرد، هرساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کنند.

       کاخ عالی قاپو در اصفهان

کاخ عالی قاپو یکی از بناهای بسیار مشهور و با شکوه ایران می باشد که در استان اصفهان و در ضلع غربی میدان نقش جهان واقع شده است. این کاخ به دستور شاه عباس اول به منظور مقر و دولتخانه حکومتی سلاطین در دوره صفوی و طی سال های 973 تا 977 خورشیدی بنا گردیده است. این عمارت دارای ۶ طبقه می باشد که هرکدام از آن‌ها دارای تالار و طرح‌های مختلف بسیار زیبایی هستند. در تزئینات داخلی و خارجی کاخ عالی قاپو از آجرهای هفت‌رنگ و خطوط اسلیمی بهره گیری شده و طول عمر آن در حدود 423 سال است. این عمارت یکی از بناهای تاریخی معروف در کشور ایران است که از آجر در ساخت آن بهره گیری شده است.

       سی و سه پل در اصفهان

یکی دیگر از بناهای تاریخی بسیار معروف در ایران که از آجر در ساخت آن بهره گیری شده است، سی سه پل اصفهان می باشد. سی و سه پل که در قدیم به پل الله وردی خان نیز شهرت داشته است همانند عالی قاپو در دوران صفوی و به دستور الله وردی خان سردار مشهور شاه عباس اول به منظور مکانی برای برگذاری جشن آب پاشان و مراسم خاج شویان ارامنه اصفهان بر روی زایند رود بنا گردیده است. این پل با معماری استاد حسین بنا ساخته شده و در پایه های آن از سنگ و آهک و در بدنه اش از آجر و سنگ بهره گیری شده است. آجر مورد استفاده در سی و سه پل، آجر زرد می باشد و قدمت آن در حدود 418 سال است.

       برج قابوس در گنبد کاووس

برج قابوس که یکی از بلندترین برج های آجری جهان است، از دیگر بناهای تاریخی می باشد که در ساخت آن تماماً از آجر بهره گیری شده است. این برج در دوره اسلامی و در سال 375 هجری شمسی به دستور قابوس بن وشمگیر و به منظور آرامگاه شخصی در گنبد کاووس استان گیلان بنا شده است. در ساخت برج قابوس از آجرهای ویژه دنباله دار کفشکی به سبک معماری شیوه رازی بهره گیری شده و این برج دارای قدمتی درحدود 1024 سال می باشد. همچنین در این بنا از آجرها به منظور ایجاد کتیبه هایی برجسته به زبان کوفــی نیز استفاده شده است.

       گنبد سلطانیه در شهر سلطانیه

گنبد سلطانیه که در شهر سلطانیه واقع در استان زنجان قرار دارد از جمله بزرگ ترین گنبد های آجری جهان می باشد و پس از کلیسای سانتا ماریای ایتالیا و مسجد ایا صوفیه ترکیه از نظر ارتفاع نیز به عنوان سومین گنبد جهان شناخته می شود. این گنبد که از آثار برجسته معماری ایرانی و اسلامی می باشد در دوره ایلخانیان و در سال 703 هجری قمری به دست مغولان و به دستور سلطان محمد خدابنده (الجایتو) به عنوان آرامگاه ابدی بنا شده است و ساخت آن تا سال 712 هجری قمری به طول انجامید. طراحی گنبد سلطانیه به دست شیخ فضل الله همدانی وزیر محبوب ایلخانیان و معماری آن توسط سید علی شاه بوده است. خود گنبد از کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ پوشیده و سقف داخل اتاق‌های بالا با گچ‌بری‌ها و آجرهای رنگارنگ تزیین یافته‌است. این بنا در حدود 708 سال سن دارد. این تنها چند نمونه از معروف‌ترین بناهای آجری تاریخی در ایران هستند و در سراسر کشور بسیاری از ساختمان‌ها و بناهای دیگر نیز با استفاده از آجر ساخته شده‌اند که هرکدام دارای تاریخچه و جاذبه‌های منحصر به فرد خود هستند.

       بناهای آجری تاریخی در خارج از کشور

منطقهٔ خاورمیانه، دارای یکی از باارزش‌ترین تاریخ‌های معماری جهان است. بناهای آجری تاریخی در خاورمیانه، نمایانگر ارثیه فرهنگی و تمدنی بسیار قدیمی و بی‌نظیر است که از زمان‌های باستانی تا به امروز به وجود آمده‌اند. در این منطقه، بناهای آجری به عنوان نمادهایی از هویت فرهنگی و تاریخی این سرزمین‌ها شناخته می‌شوند.  بناهای آجری تاریخی در اکثر کشور های جهان یافت می شوند که گروه کالاساخت چند نمونه از آن ها را در زیر برای شما عزیزان فراهم نموده است:

• شهر باستانی بابل
  
  بابل یکی از شهرهای باستانی قدیمی در جنوب شرقی عراق است. این شهر به دلیل بناهای آجری تاریخی مانند برج ماردوخ، در دوران باستان به یکی از قدرتمندترین مراکز فرهنگی و تجاری خاورمیانه تبدیل شد.

• شهر باستانی پروسپولیس
  
  پروسپولیس یکی از شهرهای باستانی ایران است که در استان فارس واقع شده است. این شهر دارای بناهای آجری بسیار بزرگ و زیبایی است که مثال‌هایی از معماری هخامنشی را نمایان می‌کند.

• قلعه مسوحة
  
  قلعهٔ مسوحة در سوریه واقع شده است و یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی این کشور است. این قلعه دارای دیوارهای آجری ضخیم و برج‌های سنگی بلندی است که نمادهایی از معماری اسلامی در دوران عباسی را به تصویر می‌کشد.

• مسجد جامع دمشق
  
  مسجد جامع دمشق، که در سوریه واقع شده است، یکی از قدیمی‌ترین مساجد در جهان است. این مسجد دارای بناهای آجری تاریخی بسیار زیبا و پیچیده است که نمایانگر زیبایی و استحکام معماری اسلامی است.

• مسجد جامع سامرا در عراق
  
  

مسجد جامع سامرا یکی از بناهای آجری تاریخی می باشد که در دوره خلافت عباسیان و در سال های 852 میلادی تا 848 میلادی در سامرای عراق ساخته شده است و از جمله مساجد مشهور دنیا می باشد. این مسجد دارای مناره ای حلزونی شکل است که با ارتفاع 53 متر یکی از بلندترین مناره های جهان اسلام محسوب می شود و در ساخت آن از اجرها بهره گیری شده است. مسجد جامع سامرا دارای 1169 سال قدمت می باشد.

• کلیسای جامع سنت باسیل در روسیه
  
  

از دیگر بناهای آجرنما در طول تاریخ کلیسای جامع سنت باسیل می باشد که در میدان سرخ مسکو واقع در کشور روسیه به دستور ایوان مخوف و با معماری دو معمار روس به نام بارما و پوستنیک بنا نهاده شده است. این کلیسا به عنوان یکی از نمادهای کشور روسیه به شمار می آید، و قدمت آن به قرن شانزده میلادی برمی گردد یعنی دارای قدمتی بالغ بر 450 سال می باشد. بنای کلیسای سنت باسیل از آجر ساخته شده و زیر بنای آن، زیر زمین و برخی بخش‌های دیگر از سنگ سفید ساخته شده است.

• مسجد ایا صوفیه در ترکیه
  
  

مسجد ایا صوفیه در ترکیه که به مسجد حاجیا سوفیا یا هاگیا صوفیا نیز شهرت دارد یکی دیگر از بناهای آجری طول تاریخ است که در ابتدا به عنوان کلیسای مسیحیت شرق به دستور همسر امپراتور ژوستینین یکم (تئودورا) در سال ۵۳۲ میلادی بنا نهاده شد اما پس از فتح استانبول به دستور محمد دوم از کلیسا به مسجد تغییر یافت. در نهایت این مسجد پس از به قدرت رسیدن آتاترک، به موزه تبدیل شد و تا امروز به همین شکل باقی مانده‌ است. ایا صوفیه یکی از بارزترین و زیباتــرین نمونه‌های باقی ‌مانده معماری دوره بیزانس است و دارای قدمتی در حدود 1483 سال می باشد. عمده ی مصالح به کار رفته شده در ساخته شدن این ساختمان، آجر است و با مرمر نیز پوشانده شده است.

این تنها چند نمونه از بناهای آجری تاریخی در جهان هستند. هر کدام از این بناها نمایانگر فرهنگ و تاریخ مردم و اقوامی است که در این منطقه زندگی می‌کنند و مهمترین جاذبه‌های گردشگری و تاریخی منطقه را تشکیل می‌دهند.

جمع بندی

با معرفی برخی از بناهای آجری تاریخی در داخل و خارج از ایران که همچنان پابرجا هستند و از عمری چند صد ساله برخوردار می باشند می توانید به این دست یابید که اجرها از چه قدمت بالایــی برخوردار هستند. امروزه آجرها از تحولات بسیار زیادی بهره مند گشته اند و در انواع بسیار متنوعـــی تولید می گردند که شما می توانید با مراجعه به بخش آجر سایت کالاساخت انواع مختلف از این متریـــال فوق العــاده را مشاهده نمایــید.